Η σημασία της συστηματικής ταξινόμησης των ψαριών, το παράδειγμα του κέφαλου

Η σημασία της συστηματικής ταξινόμησης των ψαριών θεωρείται αναγκαία και συνάμα κατατοπιστική.

Η συστηματική ταξινόμηση αποτελεί το σύνολο των θεωρητικών και πρακτικών γνώσεων που χρησιμοποιούνται στη βιολογία προκειμένου να ταξινομηθεί και να καταταχθεί ένας ζωντανός οργανισμός.

Οι στόχοι της συστηματικής ταξινόμησης είναι πολλοί. Οι βασικότεροι είναι οι εξής:

• H ανακάλυψη όλων των ειδών των ζώων.
• H ανοικοδόμηση σύμφωνα με την εξέλιξη των σχέσεων τους.
• H ταξινόμησή σύμφωνα με την εξέλιξη των σχέσεων τους.

Η σύγχρονη βοτανική & ζωολογική ταξινόμηση ξεκίνησε τον 18ο αιώνα από τον Σουηδό ιατρό, βοτανολόγο και ζωολόγο, Κάρολο Λινναίο (Linnaeus). Ο Λινναίος δημιούργησε ένα εκτεταμένο σύστημα ταξινόμησης για τα είδη του φυτικού και ζωικού βασιλείου.

Το σύστημα του Λινναίου για τη ταξινόμηση των φυτικών και ζωικών οργανισμών είναι ένα ιεραρχικό σύστημα κατάταξης. Το πιο σημαντικό όμως στοιχείο είναι η χρήση και καθιέρωση της διωνυμικής ονοματολογίας.

Έτσι, το κάθε είδος έχει μία συγκεκριμένη επιστημονική ονομασία (Λατινική ονομασία) η οποία περιλαμβάνει διωνυμικό όνομα. Το πρώτο περιλαμβάνει το όνομα του γένους και το δεύτερο που ακολουθεί περιλαμβάνει το “ειδικό επίθετο” του. Έτσι ο κάθε ζωντανός οργανισμός έχει τη δική του λατινική ονομασία ή επιστημονική ονομασία η οποία είναι γραμμένη πάντοτε με πλάγια γράμματα.

Σε τι μας βοηθάει αυτό;

Πέρα από τους βασικούς στόχους της συστηματικής ταξινόμησης στην πράξη μας βοηθάει προκειμένου να μπορούμε να ταυτοποιήσουμε ένα είδος και να το ξεχωρίσουμε από κάποιο που του μοιάζει.

Επίσης, η επιστημονική του ονομασία είναι ίδια σε όλο τον κόσμο. Έτσι δεν χρειάζεται να γνωρίζει κάποιος το κοινό όνομα ενός ψαριού στις υπόλοιπες γλώσσες για να μπορεί να γνωρίσει για ποιο είδος πρόκειται.

Το παράδειγμα του κέφαλου

Ένα πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα που αποδεικνύει πόσο σημαντική είναι η σημασία της συστηματικής ταξινόμησης των ψαριών, είναι αυτό του κέφαλου. Τα διάφορα είδη μοιάζουν πολύ μεταξύ τους και δεν είναι εύκολη η ταυτοποίηση τους για τον περισσότερο κόσμο.

Τα σημαντικότερα είδη κέφαλου τα οποία απαντώνται στις Ελληνικές θάλασσες είναι επτά. Τα έξι εισέρχονται μέσα σε υφάλμυρα και σε γλυκά ύδατα ενώ μόνο ένα είναι καθαρά πελαγικό (Oedalechinus labeo).

Τα είδη αυτά είναι τα εξής:

• Mugil cephalus (κοινό όνομα μπάφα το θηλυκό, στειράδι το αρσενικό)
• Chelon labrosus (κοινό όνομα: βελάνισσα ή μαυρακούνι, ή λαυκίνος)
• Oedalechinus labeo (κοινό όνομα: γρέντζος)
• Liza ramada (κοινό όνομα: μαυράκι ή βελάνισσα (στο Μεσολόγγι)
• Liza aurata (κοινό όνομα: μυξινάρι)
• Liza saliens (κοινό όνομα: γάστρος)
• Liza chaematocheilus (σαζανοκέφαλος)

Επίσης κατά καιρούς έχουν βρεθεί και άλλα είδη κέφαλου στις ελληνικές θάλασσες χάρη στην ιδιαίτερη προσαρμοστικότητα τους. Όλα τα είδη κέφαλου δεν έχουν τον ίδιο ρυθμό ανάπτυξης ενώ η αναπαραγωγική τους περίοδος έχει σημαντικές διαφορές.

Κωνσταντίνος Κηπουρός

Καθηγητής Μαγειρικής Τέχνης

Ιχθυολόγος Msc